Tonderzwam

Meerjarige, paardenhoefvormige, bovenop gewelfde hoed (10-50 cm), met concentrische richels, kleuren variërend van lichtgrijs tot grijsbruin, met ook groene tinten en met lichtgrijze groeirand.

Groeit op stammen van loofbomen, vooral beuken en berken en veroorzaakt witrot (kan het hele jaar door gevonden worden).

Poriën zeer fijn en wit. Sporen wit.

Vlees droog, kurkachtig, niet eetbaar.

Zwakteparasiet en saprofyt:

Als witrot veroorzakende zwakteparasiet is de Echte tonderzwam van oude en/of beschadigde bomen afhankelijk. Nadat de geïnfecteerde boom is gedood leeft hij nog een tijd als saprofyt op het dode hout. Zijn favoriete gastheren zijn Berk en Beuk op zand- en veengrond, en zeldzamer op boomsoorten zoals Eik, Populier en Linde. Op vitale onbeschadigde bomen zal hij niet of nauwelijks worden aangetroffen.

Het belang van de tondeldoos voor de ontwikkeling van de moderne mens:

De Tonderzwam heeft zijn Nederlandse naam te danken aan het materiaal dat hij leverde voor tondeldozen. De Tondeldoos is de voorloper van de lucifer. Onder “Tondel” wordt het licht ontvlambare materiaal bedoeld dat de tondeldoos bevatte. Voorbeelden zijn gedeeltelijk verkoold linnen, katoen, pluis van de lisdodde en zaagsel. Als het gedroogd maar snel brandde en lang bleef smeulen. Tondel afkomstig van de Tonderzwam bezit deze eigenschappen optimaal maar was niet altijd voorhanden en soms moest er naar alternatieven worden uitgekeken.

Het gebruik van Tonderzwam voor het maken van vuur is van zeer oude oorsprong. De uitrusting van de circa 5300 jaar oude gletsjermummie ”Ötzi” die in 1991 in de Italiaanse ötztaler Alpen werd gevonden bevatte een stukje tonderzwam samen met stukjes pyriet waar vonken mee kunnen worden geslagen. Uit deze unieke vondst blijkt dat het belang van de Tonderzwam als leverancier voor tondel op z’n minst een periode omspant van 5300 jaar! Het is boven alle discussie verheven dat het tempo waarin de moderne mens zich in de loop der tijd heeft kunnen ontwikkelen te danken is aan de kennis van het maken, bewaren en transporteren van vuur. Dit kon allemaal mede dankzij de tondeldoos.

Een middeleeuws vuurtje maken

Van de zwam een hoed maken